CZYM JEST DEMENCJA? FAKTY I MITY
Bez wątpienia nasze społeczeństwo starzeje się: według szacowań Głównego Urzędu Statystycznego 13.5 % populacji całego kraju stanowią osoby po 65. roku życia, a w roku 2030 około 27% osób żyjących w Polsce będzie miało więcej niż 65 lat. Wzrost liczby osób wiąże się z licznymi zmianami. Jednym ze zmartwień systemu zdrowia jest to, że wraz z rosnącą liczbą osób starszych może wzrosnąć liczba osób chorujących na demencję. Według organizacji Alzheimer Europe ocenia się, że w Polsce jest około 501 tysięcy osób zdiagnozowanych z demencją. Stanowi to 1.31% całej populacji. Prawdziwe statystyki mogą być jednak wyższe, ponieważ wiele osób jest źle zdiagnozowanych, gdyż objawy demencji są mylone z depresją lub po prostu niektórzy wierzą, że znaczne pogorszenie pamięci to naturalna część procesu starzenia się. Nic bardziej mylnego.
CZYM JEST DEMENCJA?
W tym oraz kolejnych artykułach będę dzieliła się z Wami informacjami o tym, czym jest demencja oraz jak usprawnić funkcjonowanie osób, które zostały zdiagnozowane i cierpią na jeden z rodzajów demencji. Zacznijmy od tego, czym tak naprawdę jest demencja.
Demencja i otępienie to jest to samo, więc czytając o tej chorobie możesz natknąć się na te słowa używanie zamiennie. Otępienie (łac. Dementia), to ogólny termin określający pogorszenie się pamięci i sprawności umysłowej na skutek uszkodzenia mózgu. Demencja jest zespołem objawów spowodowanych chorobą mózgu, zwykle o charakterze przewlekłym lub postępującym. Oznacza to, że jest nieuleczalna, a stan chorego stopniowo ulega pogorszeniu.
JAKIE SĄ OBJAWY DEMENCJI?
Demencja powoduje stopniowe pogorszenie się wyższych funkcji korowych takich jak: myślenie, pamięć, orientacja, rozumienie, liczenie, planowanie, umiejętność oceny sytuacji, umiejętność porozumiewania się i zdolność uczenia się. Wraz z upływem czasu funkcjonowanie pacjenta ulega pogorszeniu. Otępienie bywa często mylone z depresją, ponieważ przypomina niektóre jej objawy.
Według Kryteriów Diagnostycznych DSM-IV (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, klasyfikacji zaburzeń psychicznych Amerykańskiego Towarzystwa Psychologicznego) otępienie to:
„…zespół objawów zaburzeń procesów poznawczych obejmujących – oprócz zaburzeń pamięci – deficyty co najmniej dwóch z następujących funkcji poznawczych: mowy (afazja), celowej złożonej aktywności ruchowej (apraksja), zdolności rozpoznawania i identyfikowania przedmiotów (agnozja) oraz zaburzeń planowania, inicjowania, kontroli i korygowania przebiegu złożonych zachowań (zaburzenia funkcji wykonawczych). Deficyty poznawcze powinny być na tyle głębokie, by zaburzały aktywność zawodową, funkcjonowanie społeczne oraz wykonywanie codziennych czynności.”
WAŻNE! Pamiętajcie, że demencja nie występuje w procesie normalnego, zdrowego starzenia się.
JAKIE SĄ RODZAJE DEMENCJI?
Samo pojęcie otępienie odnosi się do grupy zaburzeń związanych z pogorszeniem się funkcjonowania na różnych płaszczyznach. Otępienie może mieć różny charakter i nasilenie w zależności od rodzaju. Istnieje kilka rodzajów otępienia np. otępienie czołowo-skroniowe lub naczyniopochodne. Najczęstszym rodzajem otępienia jest otępienie o typie alzheimerowskim (dotyczy 60-70% wszystkich zachorowań), potocznie zwane chorobą Alzheimera. Czasem trudno odróżnić objawy jednego rodzaju demencji od drugiego. Może być też tak, że pacjent choruje na dwa rodzaje demencji jednocześnie.
W zależności od przyczyny otępienia wyróżniamy otępienia odwracalne i nieodwracalne. Do przyczyn odwracalnej demencji należą między innymi niedobory żywieniowe (w szczególności niedobór witaminy B12), odwodnienie, hiperkalcemia (podwyższony stan wapnia w organizmie), krwiak podtwardówkowy), zaburzenia pracy tarczycy, zespoły polekowe i zatrucia, spowodowane alkoholem, narkotykami lub metalami ciężkimi. Jeśli przyczyny wywołujące objawy demencji, wykryte zostaną w miarę wcześnie i zastosuje się właściwy sposób leczenia, to otępienie jest uleczalne i możliwym jest ustąpienie objawów. W większości przypadków niestety objawy demencji są nieodwracalne.
KTO MOŻE ZACHOROWAĆ NA DEMENCJĘ?
Demencja najczęściej diagnozowana jest u osób powyżej 65. roku życia, a tylko nieznaczny odsetek osób (2%) poniżej 65. r.ż. cierpi na demencję. Zapadalność na chorobę wzrasta wraz z wiekiem i szacuje się, że u osób 80-letnich odsetek ten sięga nawet 40–50%. Średni czas trwania choroby to 5–7 lat, choć czas ten zależy od wielu czynników, np. od tego, na jakim etapie zdiagnozowano chorobę oraz od przyczyny otępienia.
JAK WYGLĄDA DIAGNOZOWANIE DEMENCJI?
Podstawowym elementem diagnozy jest wywiad dotyczący zgłaszanych objawów, wcześniej przebytych chorób i przyjmowanych leków. Ważne, aby informacje zostały zebrane zarówno od osoby chorej, jak i od opiekuna. Pacjent powinien być również poddany testom laboratoryjnym, które mogą wykluczyć inne, odwracalne przyczyny demencji. Do najczęściej stosowanych testów przesiewowych oceniających funkcje poznawcze należą: Krótka Skala Oceny Funkcji Poznawczych [MMSE] i/lub Test Rysowania Zegara. W ocenie stanu pacjenta pomocna jest także ocena zdolności samodzielnego wykonywania czynności życia codziennego, takich jak: kąpanie się, korzystanie z toalety, oraz czynności złożonych niezbędnych do samodzielnego funkcjonowania w społeczeństwie, takich jak: używanie telefonu lub kontrola przyjmowania lekarstw. Oszacowanie tych czynności może być przeprowadzona za pomocą dwóch powszechnie stosowanych skal: Indeksu Czynności Życia Codziennego Katza oraz Skali Oceny Złożonych Czynności Życia Codziennego Lawtona.
JAK LECZY SIĘ DEMENCJĘ?
Sposób leczenie jest dobierany indywidualnie w zalezności od stanu pacjenta i typu otępienia. Niestety, obecnie nie ma leków, które powstrzymałyby lub odwróciły proces chorobowy, jednak istnieją leki, które pomagają w zwolnieniu procesu pogarszania się funkcji poznawczych. Leczenie farmakologiczne ma na celu również złagodzenie objawów choroby, takich jak: zaburzenia nastroju, zaburzenia snu, lub objawów psychotycznych.
W KOLEJNYCH ARTYKUŁACH PRZECZYTACIE O SZCZEGÓŁACH DOTYCZĄCYCH DEMENCJI. ZAPRASZAM DO DYSKUSJI, DZIELENIA SIĘ WNIOSKAMI I KOMENTARZAMI.
- Strategie radzenia sobie z toksycznymi ludźmi. - 10 sierpnia, 2020
- JAK TO SIĘ ROBI W … SZWECJI? - 24 listopada, 2019
- JAK ZADBAĆ O MÓZG? POZNAJ PROGRAM WALKI Z CHOROBĄ ALZHEIMERA WEDŁUG DOKTORÓW SHERZAI. - 9 października, 2019
