Mediacja jako sposób poszukiwania rozwiązania konfliktu
Mediacja to alternatywny do negocjacji sposób na poszukiwanie rozwiązania konfliktu, przy udziale postronnej osoby mediatora. Mediacje mogą mieć różne formy, odbywać się w różnych miejscach oraz dotyczyć różnych spraw. Mam nadzieję, że ten artykuł, napisany w formie pytań i odpowiedzi, przybliży nieco Czytelnikom rolę mediatora, a także sam proces mediacji.
Czy na mediacje strony zawsze kierowane są przez sąd?
Nie zawsze. Rzeczywiście jest to częsta ścieżka dojścia do mediacji, jednak nie jedyna. Sąd może skierować strony do mediacji w różnych przypadkach. Dotyczy to spraw karnych, cywilnych, rodzinnych czy gospodarczych. Niemniej mediatorzy mogą pracować i pracują nie tylko na zlecenie sądu. Czasem strony decydują się na mediacje prywatne, chcąc ustalić czy wyjaśnić między sobą pewne rzeczy poza drogą sądową. Sami wyszukują mediatora, mediują, a jeśli wypracują ugodę, to spisują ją między sobą za pośrednictwem mediatora. Ugoda ta może zostać następnie zgłoszona do zatwierdzenia przez sąd, ale może też pozostać wyłącznie do wglądu stron i stanowić pisemne zobowiązanie do przestrzegania pewnych wypracowanych w trakcie mediacji ustaleń.
Co w przypadku, kiedy któraś ze stron nie respektuje postanowień ugody mediacyjnej?
Jeśli ugoda mediacyjna została zatwierdzona przez sąd, to ma taką samą moc prawną jak ugoda sądowa czy wyrok sądowy i jej nierespektowanie skutkuje takimi samymi konsekwencjami. Respektowanie ugody mediacyjnej, która nie jest zatwierdzona przez sąd, pozostaje wyłącznie w gestii dobrej woli stron. Pamiętajmy jednak, że ugodę strony wypracowują w procesie mediacji samodzielnie, świadomie godzą się na pewne ustalenia, same wypracowują rozwiązanie konfliktu, wreszcie, same pokrywają koszty mediacji, a to skutkuje większą odpowiedzialnością za postanowienia ugody i, co za tym idzie, większą motywacją do jej przestrzegania.
Po co właściwie jest mediator?
Ważne, aby obalić dość powszechny mit, że mediator podaje ludziom rozwiązania w sytuacji sporu, podsuwa gotowe pomysły, czy sugeruje warunki ugody. Nic bardziej mylnego, z perspektywy etyki zawodu mediatora. Mediacja jest formą szukania takiego rozwiązania konfliktu, które będzie akceptowalne dla obu stron, jest formą dochodzenia do kompromisu, a nie odgórnego rozstrzygania, jak to jest w przypadku sądu czy arbitrażu. Mediator pełni zatem rolę „katalizatora” w konflikcie między stronami. Dba o to, by każdy mógł się wypowiedzieć i aby zdanie każdej ze stron było tak samo wysłuchane. Mediator niekiedy edukuje (ma to szczególną wartość w sprawach rodzinnych). Ponadto mediator zadaje pytania, aby uświadomić ludziom ważne kwestie w konflikcie (np. konsekwencje danego rozwiązania), lub zmobilizować ludzi do myślenia w inny, niż tylko swój własny sposób (co w konflikcie jest naturalne). Mediator zapewnia poczucie bezpieczeństwa skonfliktowanym stronom oraz dba o strukturę rozmowy. Rolą dobrego mediatora jest doprowadzenie do negocjacji między stronami konfliktu, a nie podawanie gotowych rozwiązań.
Czy mediatora obowiązuje tajemnica?
Tak. Mediacje są poufne i zawsze wymagana jest dobrowolna zgoda obu stron na udział w procesie mediacyjnym. Ponadto, poza poufnością, mediatora obowiązują także inne dwie kluczowe zasady: bezstronność oraz neutralność. Gwarantują one, że mediator nie opowie się za żadną ze stron, ani też nie będzie wspierał żadnego rozwiązania, które byłoby ewidentnie krzywdzące dla jednej ze stron. Ponadto mediator jest osobą obcą dla stron konfliktu. Nie ma zatem mowy o żadnych znajomościach, a w konsekwencji powiązaniach emocjonalnych z którąkolwiek ze stron. Z tajemnicy mediacji wyłącza mediatora tylko sytuacja, w której jest mowa o fakcie popełnienia lub zamiaru popełnienia przez którąś ze stron czynu zabronionego (np. działalność terrorystyczna, przemoc seksualna itp.). Wyłączenia z tajemnicy mediacji opisuje art. 240 Kodeksu karnego.
Kiedy warto skorzystać z pomocy mediatora i wejść w proces mediacji? O tym przeczytacie już w następnym artykule!
- Home office w pandemicznej izolacji, czyli efekty wymuszonej elastyczności - 6 sierpnia, 2020
- Mediacja jako sposób poszukiwania rozwiązania konfliktu cz.2 - 31 marca, 2020
- Mediacja jako sposób poszukiwania rozwiązania konfliktu - 27 lutego, 2020