Przemoc psychiczna. Jak rozpoznać i reagować?
Przemoc psychiczna. Jak rozpoznać i reagować?
Nie trzeba nikogo przekonywać, że nie ma zgody na przemoc wobec nikogo: dzieci, dorosłych czy zwierząt. Nie ma zgody na przemoc fizyczną, psychiczną czy ekonomiczną. Niestety statystyki wciąż okrutnie przekonują, że wśród nas nie brakuje ofiar. Wiele osób ma ogromny problem by się przyznać do bycia ofiarą przemocy, ale równie wiele osób nie przyznaje się do tego przed samymi sobą. Przemoc psychiczna jest równie, o ile nie bardziej bolesna i dewastująca, dlatego trzeba mówić głośno o jej przejawach, wspierać ofiary i reagować, kiedy nas dotyka. Na szczęście pojawiają się książki takie jak „Przemoc której nie widać. Jak rozpoznać i przerwać cykl przemocy psychicznej” Theresy Comito, która może być powodem do dyskusji i działania.
Rozpoznać przemoc psychiczną
„Przemoc psychiczna to systematyczne znęcanie się nad kimś w sposób niemający charakteru działań fizycznych. Obejmuje zachowania, które mają zranić ofiarę, osłabić jej pewność siebie oraz umożliwić sterowanie nią. Głównym celem sprawcy jest uzyskanie kontroli. W konsekwencji ofiara przemocy psychicznej może zmagać się z lękiem, depresją, niską samooceną, dezorientacją, trudnościami z koncentracją czy podejmowaniem decyzji, a także innymi objawami fizycznymi.” pisze Theresa Comito w zwięzłej i zwracającej uwagę na najważniejsze aspekty definicji.
Oznaki przemocy psychicznej
Nierzadko trudno je rozpoznać, zwłaszcza w bliskich relacjach, które trwają wiele lat. Przemoc psychiczna nie zaczyna się tak po prostu. to kontinuum zachowań, które z czasem zataczają większe kręgi coraz bardziej izolując i dręcząc ofiarę. A często zaczyna się od troski i uwagi, która z czasem przybiera nadmierną formę, aż do przemocy, by uzyskać pełną kontrolę. To właśnie o kontrolę chodzi. Kontrola dotyczy tłumaczenia się z każdego zachowania, spełniania żądań dotyczących określonych zachowań. Kolejną oznaką jest stosowanie wyzwisk i krzyku, oczywiście w celu uzyskania przewagi zwłaszcza podczas kłótni. Celem jest umniejszanie wartości drugiej osoby. Gaslighting jest kolejnym zjawiskiem występującym w repertuarze zachowań sprawcy, mówi się o nim coraz więcej, bo jest niezwykle groźne w swojej domniemanej łagodności. O tej technice mówimy, kiedy mamy do czynienia z:
- zatajaniem przed ofiarą informacji,
- manipulowaniem informacjami tak by pasowały do wersji wydarzeń sprawcy,
- odrzucaniem uczuć i doświadczeń ofiary poprzez żarty i sarkazm,
- negowaniem i minimalizowaniem reakcji i wątpliwości ofiary,
- zachowaniami wskazującymi na to, że wydarzenia przebiegały inaczej niż przedstawia to ofiara.
Gaslighting sprawia, że ofiara wątpi w swoje spostrzeżenia, uczucia, reakcje. Sprawca projektuje na ofiarę swoje problemy, wmawiając jej winę. W otoczeniu innych osób przypisuje sobie zasługi osoby dręczonej, następnie wszystkiemu zaprzecza.
Często występuje również izolowanie ofiary od innych osób z obawy, że ktoś wskaże jej problemy w relacji. Zdarzają się groźby, które mogą oznaczać użycie przemocy fizycznej. Charakterystyczne są kary, odrzucenie, zaniedbywanie czy przemoc finansowa.
To wszystko doprowadza ofiary na skraj załamania psychicznego, ale również skutkuje pojawiającymi się problemami fizycznymi: zmęczenie, bezsenność, napięcie mięśni, kołatanie serca, pocenie się, problemy z pamięcią i koncentracją, zawroty głowy.
Przetrwać żałobę
W momencie uświadomienia sobie tkwienia w relacji przemocowej pojawia się lawina uczuć, od gniewu, smutku, poczucia osamotnienia, poprzez zaprzeczanie i chęć usprawiedliwienia, aż do akceptacji. Uwolnienie się z takiej relacji, zwłaszcza romantycznej jest niebywale trudne. Często związane z przekonaniami dotyczącymi relacji np. małżeńskiej, które wykluczają rozwód czy rozstanie. Dlatego warto dobrze przeanalizować swoją sytuacje, oznaki przemocy w tej konkretnej relacji, ale również scharakteryzować sprawcę, by uświadomić sobie, że to nie sporadyczne zachowania, ale cały cykl przemocy psychicznej. Żałoba po takiej relacji jest naturalna, wymaga jednak działania by odzyskać wiarę w siebie i ludzi. Początkowo będzie trudno zaakceptować tak wielką zmianę, a odzyskana wolność może być wręcz przytłaczająca. Książka „Przemoc, której nie widać” zawiera bardzo dużo ćwiczeń, które pomogą w analizie i zmianie przekonań związanych z cyklem przemocy psychicznej. Przechodząc przez kolejne etapy zdrowienia nie pozostajemy śmierci z naszymi myślami i krytycznymi wobec siebie osądami. Ofiary poprzez odarcie z poczucie własnej wartości tkwiąc w relacji przemoc owej mają skłonności do usprawiedliwiania sprawcy i obwiniania siebie. To największa praca jaka czeka na osobę, która wychodzi z przemocowego związku. Aktywna postawa mimo, że wymagająca zasobów psychicznych, które są bardzo osłabione jest konieczna, właśnie po to, by je na nowo odbudować.
Często nie ma szans poradzić sobie z tym doświadczeniem bez wsparcia psychologicznego, jednak podjęcie decyzji jest trudne i nieodwracalne. Książka może być bodźcem, który pomoże w uświadomieniu sobie tkwienia w relacji przemocowej i podjęciu decyzji o rozstaniu. Może być też poradnikiem przekazanym ofierze przez przyjazne jej osoby, których rad tkwiąc w przemocowym związku nie chce się słuchać. Przemoc psychiczna to ta, której nie widać, jednak psychiczne okaleczenia są dużo głębsze i trudne w gojeniu. Ta przemoc też zabija, dlatego reagujmy zwłaszcza jako otoczenie, które może ochronić ofiary.
„Przemoc której nie widać. Jak rozpoznać i przerwać cykl przemocy psychicznej” Theresy Comito, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne
- WEBINAR: WYPALENIE ZAWODOWE W PRACY DIETETYKA i zawodach pomocowych - 8 maja, 2022
- E-kurs Zaburzenia odżywiania w pracy dietetyka, lekarza, trenera - 7 marca, 2022
- Dialog motywujący i jeszcze więcej praktycznych narzędzi - 15 lutego, 2022
